-
1 кабызу
перех.1) зажига́ть/заже́чь, разжига́ть/разже́чь, засвети́ть (свечу, лампу, фонарь, электрические лампочки и т. п.) || зажига́ние, разжига́ниешофер фараларны кабызды — шофёр зажёг фа́ры
бүлмәдә лампа кабыздылар — в ко́мнате засвети́ли ла́мпу
ут кабызу — разже́чь ого́нь
2) заводи́ть/завести́, включа́ть/включи́ть || заведе́ние, включе́ниемотор кабызу — завести́ мото́р
3) тех. задува́ть/заду́ть ( доменную печь) || задува́ние, заду́вка4) зажига́ть/заже́чь, прику́ривать/прикури́ть, заку́ривать/закури́ть (папиросу, трубку и т. п.) || зажига́ние, прику́ривание, заку́ривание5) перен. зажига́ть/заже́чь; пробужда́ть/пробуди́ть, разбуди́ть, возбужда́ть/возбуди́ть (чувства, настроение и т. п.) || зажига́ние, пробужде́ние, возбужде́ниейөрәктә мәхәббәт кабызу — заже́чь любо́вь в се́рдце
күңелдә илһам кабызу — пробуди́ть вдохнове́ние в душе́
6) перен. зажига́ть/заже́чь, вдохновля́ть/вдохнови́ть, повле́чь ( за собой), поднима́ть/подня́ть дух (у кого-л.) || зажига́ние, вдохнове́ниеиптәшләрендә эшкә дәрт кабыза иде — вдохновля́л това́рищей к рабо́те
7) перен. разжига́ть/разже́чь (ненависть, конфликт, вражду, тщеславие и т. п.) || разжига́ние• -
2 кабызу
tutuşturmak -
3 кабызу
-
4 кабызу
anzünden; anstecken; fig. entflammen lassen // Anzünden n.; Ansteckung f.; Entflammung f. -
5 tutuşturmak
кабызу; тоташтыру; ут төртү -
6 включить
-
7 ут
I сущ.1) ого́нь, огонёк; пла́мя || о́гненныйҗем-җем килеп, утлар яна — сверка́ют огни́
чыршы утлары — огни́ ёлки
йортны ут чорнап алган — дом объя́т пла́менем
учакка ут ягып җибәрү — развести́ ого́нь в очаге́
2) пожа́рурманда ут чыккан — в лесу́ возни́к пожа́р
утны сүндерү — потуши́ть пожа́р
ут чыгару — вы́звать пожа́р
3) воен. ого́нь; стрельба́, пальба́ || огнево́йартиллерия уты — артиллери́йский ого́нь
ут ачу — откры́ть ого́нь
ут астында калу — попада́ть под обстре́л
4) перен. ого́нь, бойутка керәм — иду́ в бой ( в огонь)
5) перен. ого́нь, пыл, пла́мя || о́гненный, пла́менныймәхәббәт уты — пла́мя любви́
йөрәккә ут кабызу — заже́чь пла́мя в се́рдце
күзләрендә ут — в глаза́х огоньки́
сугыш уты — пла́мя войны́
6) перен. жар, ( высокая) температу́ра; лихора́дкабала ут эчендә — ребёнок весь в жару́
ул ут эчендә саташып ята — он бре́дит с высо́кой температу́рой
7) светтәрәзәдәге ут яктысы — свет в окне́
ут кабызу — заже́чь свет
ут сүндерү — погаси́ть свет
8) разг. электри́чествоут өчен түләү — заплати́ть за электри́чество
9) в знач. прил.; перен. горя́чий, отча́янныйут хатын — отча́янная же́нщина
ут холык — горя́чий хара́ктер
•- ут алу- ут ачу
- ут кабу
- ут корты
- ут кутыры
- ут күршесе
- ут ноктасы
- ут салу
- ут сүндергеч
- ут тавы
- ут ташы
- ут төртү
- ут төртүче
- ут үләне
- ут чаткысы
- ут чыгару
- ут шәүләсе
- ут яктысында
- утка күренү
- утка табынучы
- утка чыдам
- утка чыдамлы
- утка чыдамлы материаллар
- утка чыдамлылык••ут белән су арасында — меж двух огне́й
ут борчасы — шалу́н, непосе́да
ут йоту — си́льно горева́ть, кручи́ниться; кручи́на
ут йөгерү — появле́ние стра́ха, боя́знь
ут өермәсе — о́гненный шквал
ут уйнату — де́лать спо́ро, рабо́тать с огонько́м
күзләре ут чәчә — его́ (её) взгляд пыла́ет огнём
ут чыккан кебек ашыгу — спеши́ть, как на пожа́р
ут чыкканмы әллә? — не на пожа́р ведь?
ут ягып талашу — руга́тельски руга́ться
ут яну — горе́ть пла́менем, пыла́ть
утка бастыру — зада́ть жа́ру, зада́ть пе́рцу
утка керосин сибү — (под)ли́ть ма́сла в ого́нь
утсыз төтен булмый — (посл.) нет ды́ма без огня́; где дым, там и ого́нь
уттан алып суга салу — ( кинуть) из огня́ да в по́лымя
уттан котылу, суга төшү — (попа́сть) из огня́ да в по́лымя
- ут капкандайуттан курыккандай курку — боя́ться как огня́
- ут кебек
- ут күз
- ут күзле
- ут чәчү
- ут чыккан кебек
- утка салу II сущ.; уст.трава́, травяни́стое расте́ние ( встречается в составных названиях растений)- ут агасы -
8 шәм
I сущ.1)а) свеча́, све́чка || свечно́йбалавыз шәме — воскова́я свеча́
шәм уты кабызу (алу) — заже́чь свечу́; засвети́ть све́чку
шәл мае — свечно́е са́ло
шәл исе — свечна́я гарь
б) мед. свеча́ ( геморроидальная)2) тех. свеча́кабызу шәме — запа́льная свеча́
кыздыру шәме — свеча́ нака́ливания
бораулау шәме — бурова́я свеча́
3) спец. свеча́ ( единица измерения силы света)шәм яндырып эзләсәң дә таба алмассың — (погов.) днём с огнём не сыскать
•- шәм кебек катып калу
- шәм кебек катып тору
- шәм кебек яну
- шәм төпчеге II сущ.1) ( шәм агачы) корабе́льная сосна́2) дли́нный прямо́й ствол де́рева, дли́нное бревно́ -
9 возжечь
-
10 завести
сов.1) ( кого-что) алып керү; илтеп ташлау3) ( что) (устроить) кору, булдыру, корып җибәрү, салу4) ( кого-что) булдыру; ( приобрести) алу5) ( что) урнаштыру, кертү6) ( что) башлап җибәрү7) ( что) бору, җибәрү, борып җибәрү, кабызу -
11 зажечь
-
12 җилләткеч
сущ.1) опаха́ло, ве́ер; см. тж. җилпәзә2) вентиля́тор, кондиционе́рҗилләткечне кабызу — включи́ть вентиля́тор
-
13 зажигалка
сущ.; разг.; см. кабызгычзажига́лка дан тәмәке кабызу — прикури́ть папиро́су от зажига́лки
-
14 кабыздыру
-
15 кабызылу
страд. от кабызу 1)-4) -
16 кабындыру
перех.; разг.; см. кабызу -
17 лампа
сущ.1) ла́мпа ( керосиновая) || ла́мповый ( абажур)тәлинкәле ла́мпа — ла́мпа с абажу́ром
асылмалы (асулы) ла́мпа — вися́чая (подве́шенная) ла́мпа
сукыр ла́мпа — ла́мпа без стекла́ (букв. слепа́я ла́мпа); копти́лка
ла́мпа пыяласы — ла́мповое стекло́
2) электри́ческая ла́мпочкакварц ла́мпасы — ква́рцевая ла́мпа
көн яктылыгы (көндезге яктылык) ла́мпасы — ла́мпа дневно́го све́та
неон ла́мпасы — нео́новая ла́мпа
ла́мпа яктысы — свет от ла́мпы
ла́мпа кабызу (яндыру, ягу) — заже́чь (ого́нь) ла́мпы
ла́мпа сүндерү — туши́ть ла́мпу
• -
18 мотор
сущ.мото́р, дви́гатель || мото́рныйавтомобиль моторы — мото́р автомоби́ля
моторны кабызу — включи́ть мото́р
мотор цехы — мото́рный цех
-
19 өрү
I1) неперех. ла́ять, тя́вкать || лай, тя́вканьеэт өрер, бүре йөрер — (посл.) соба́ка ла́ет, ве́тер но́сит (букв. соба́ка ла́ет, волк знай себе́ хо́дит)
эттән күреп, көчек өрә — (посл.) вслед за соба́кой и щено́к ла́ет
2) перен.; прост. крича́ть, руга́ться, ла́ятьөрмә — груб. не лай
дошман өрүеннән курыкмыйбыз — не бои́мся ла́я (тя́вканья) враго́в
•- өреп калу
- өреп кую II неперех.дуть, поду́ть || дунове́ниесм. тж. исүҗил өрә — ве́тер ду́ет
өреп кабызу — разжига́ть (ого́нь) поду́в
- өреп сүндерүавызың пешсә, өреп кабарсың — (посл.) обжёгшись на молоке́, бу́дешь дуть и на во́ду (букв. обжёгшийся берёт еду́ в рот, предвари́тельно поду́в)
- өреп тору
- өреп тутыру
- өреп кабарту
- өреп чыгару••өреп кабу — де́йствовать осмотри́тельно
өрмәгән җиргә утыртмау — носи́ть на рука́х, леле́ять, не́жить (букв. не сажа́ть на стул, не сду́нув с него́)
өрсәң - очып китәр — поду́ешь - взлети́т ( о худом человеке)
-
20 свеча
сущ.; тех.свеча́ (приспособление, производящее воспламенение в двигателе внутреннего сгорания)эчке янулы двигательнең кабызу свечасы — свеча́ зажига́ния в дви́гателе вну́треннего сгора́ния; ср. в. шәм
- 1
- 2
См. также в других словарях:
кабызу — (КАБЫНУ) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кау — и. диал. 1. Чакма белән ут кабызу өчен кулл. тор. киптерелгән гөмбә, мәшкә, ку 2 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көйрәтү — 1. Мичтә, учакта һ. б. ут яндырып җибәрү 2. Утлы күмердән, тәмәкедән яки шырпы белән кабызу. Тәмәке тарту … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ку — с. 1. иск. Коры, корыган, кипкән (агач, үлән). Эче буш, коры; шүре сыман (ку сөяк) 2. Черек каен төпләрендә үсә торган каты гөмбәнең киптерелгәне, кипкән мәшкә (ут кабызу өчен кулл.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мәшкә — и. Агач гөмбәсе, ку (кайнатып, киптереп, ут кабызу өчен файдаланылган) 2. диал. Гөмбә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
стартер — Моторны кабызу механизмы яки җайланмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сызгыч — 1. Шырпы кабында: шырпыны сызып кабызу өчен махсус матдә ябыштырылган өслек. II. СЫЗГЫЧ – Уен коралының кылларын сызып уйнау өчен ат кылы тарттырып ясалган таякчык скрипкә сызгычы. III. СЫЗГЫЧ – Туры сызу өчен хезм. итә торган тигез кырлы юка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ут — I. 1. Яна торган әйберне чорнап алган кызу газлар; ялкын 2. Яктырткыч приборлардан таралган яктылык. Кабызылган, яндырылган яктырткыч приборлар тур. 3. күч. Күзләрдәге ялтырау (гадәттә кешенең эчке халәтен белдерә) ут кабынды кинәт күзләренә 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үрләтү — 1. (Үрләү) 2. күч. Якын җибәрү, якынаерга мөмкинлек бирү тәхеткә еланнарны үрләтмәм 3. Ут кабызу, яндырып җибәрү самавырын үрләтеп җибәрде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шәм — 1. Эченә фитиль куеп, яндырып яктырту өчен майлы матдәдән, балавыздан таякчык форм. эшләнгән әйбер. күч. Яктылык, нур 2. тех. Кабызу хезмәтен үти торган кайбер җайланмаларның атамасы двигатель шәме 3. Берничәсен бергә ялгап, нефть скважинасына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шырпы — I. 1. Башына тиз кабынып китүчән күкертле матдә буялган кечкенә генә таякчык форм. ут кабызу әйбере 2. күч. Ут, янып торган шырпы уты 2. күч. Хуҗалык кирәк яракларының һәрбер вак төяге бер шырпысын да әрәм итмәскә. II. ШЫРПЫ – 1. Тәнгә кергән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге